De viool is een snaarinstrument, en daarnaast ook nog een strijkinstrument. Dat betekent dat je op de snaren strijkt met een strijkstok om het geluid te maken. Een viool heeft vier snaren, die gestemd zijn op de noten G, D, A en E. De strijkstok is een lange stok van tropisch hardhout gemaakt, met echte paardestaart-haren waarmee je over de snaren heen wrijft.
Waar is een viool van gemaakt?
Violen zijn van veel verschillende soorten hout gemaakt. De bovenkant (of het bovenblad) is van epicea (een soort grenenhout), de achterkant en zijkanten zijn van esdoorn en de toets (waar je je vingers op doet) is van ebbenhout. De 4 sleutels zijn om de snaren mee te stemmen, en het “krulletje” boven de sleutels heet gewoon “de krul”. De twee “f”-gaten in het bovenblad zijn niet, zolas veel mensen denken, om “de klank er uit te laten komen”, maar om het bovenblad te verdelen in stukken van verschillende lengtes.
Hoe werkt de viool?
Als je over de snaren strijkt gaan ze trillen. Deze trillingen worden, door middel van de kam, doorgegeven aan het bovenblad. De kam is een soort “bruggetje” van hout, tussen de f-gaten, waar de snaren op rusten. In de viool, tussen het bovenblad en het achterblad, staat een klein stokje dat de stapel heet. De stapel geeft de trillingen weer door aan het achterblad. Zo komt de hele viool te trillen. Dan gaat de lucht er om heen trillen, en dat is de klank van de viool; geluid is namelijk trillingen van de lucht.
Een beetje geschiedenis….
De viool is ontstaan in Noord-Italië tussen 1520 en 1550. De eerste afbeelding van een viool waarbij de hoofdkenmerken van onze viool reeds aanwezig zijn, is op het schilderij “De madonna met de sinaasappelboom” van Guardenzio Ferrari (1480-1546) in de kerk van San Cristoforo in Vercelli (bij Milaan). Deze viool heeft nog maar drie snaren. Latere afbeeldingen (1550) vertonen vier-snarige instrumenten, die er al bijna uitzien als de violen die we nu nog gebruiken. De viool is dus in de 16e eeuw ontstaan uit verschillende andere strijkinstrumenten zoals b.v. de ribee (de kwintstemming en de flankschroeven) en de lira da braccio (de vorm).
De eerste violen werden door luitenbouwers gemaakt. Een luit is een instrument dat op een gitaar lijkt – een tokkelinstrument (dat betekent dat je de snaren tokkelt, dus niet met een strijkstok speelt). Maar de luitenbouwer maakte toen eigenlijk alle snaarinstrumenten. Lang heeft men gedacht dat Gaspar Tieffenbriicker (1514-1571) afkomstig uit Beieren en werkzaam in Lyon de eerste vioolbouwer was. Dit is echter niet zeker. Drie-snarige violen uit 1542 en 1546 worden aan Andrea Amati toegeschreven. Uit Cremona in Italië kwamen en komen veel van de mooiste violen. O.a. van Amati (1535-1610), Stradivarius (1644-1737) en Guamerius (1626-1898). Zij waren de stamvaders van vioolbouwfamilie’s. Sommige vioolbouwers specialiseerden zich in het maken van strijkstokken en werden bekend als stokkenbouwer. Een paar beroemde stokkenbouwers zijn Pécate, Tourte en Dodd.
Wie schreven muziek voor de viool?
Belangrijke vioolcomponisten uit de 17e en 18e eeuw waren de violisten Corelli in Rome, Vivaldi in Venetië en Tartini in Padua. Johann Sebastian Bach (1685-1750) in Duitsland heeft voor viool-solo 3 sonaten en 3 partita’s geschreven. Leopold Mozart (1719 – 1787), de vader van de beroemde componist Wolfgang Amadeus Mozart, was violist en heeft ook een vioolmethode geschreven. Het vioolspel heeft zich in de 17e en 18e eeuw steeds meer ontwikkeld en kwam tot ongekende hoogte bij de Genuese violist Nicolo Paganini (1782-1840). Hij schreef grillige en zeer virtuoze composities voor viool die tot de moeilijkste uit de vioolliteratuur behoren. De violisten uit Paganini’s tijd en ook daarna probeerden hem te evenaren zodat de viooltechniek in het algemeen op een veel hoger peil kwam te staan. Bijna alle grote componisten hebben belangrijke werken voor viool geschreven.
Samen spelen….
Met viool kun je in allerlei ensembles (groepjes) spelen: met z’n tweeën, samen met een piano, cello, gitaar of een ander instrument. Kleine ensembles waar heel veel muziek voor bestaat, zijn b.v. het pianotrio (viool, cello en piano), het strijktrio (viool, altviool en cello), het strijkkwartet (2 violen, altviool en cello), en zo heb je er nog veel meer! In een groot symfonieorkest zitten wel 36 violen – en dat terwijl er van de meeste blaasinstrumenten maar 2 of 3 zijn! Dit betekent dat je als violist ook veel makkelijker in een orkest komt, en er zijn overal jeugdorkesten waar je al na een paar jaar vioolles bij kunt. Op een viool kun je ook andere soorten muziek spelen, zoals jazz, bluegrass of volksmuziek. Ook in poporkesten spelen veel violen. Popsterren zoals Vanessa Mae, of het strijkkwartet “Bond” spelen muziek die ergens tussen pop en klassiek ligt, maar dan op elektrische violen!
Lesvormen:
- combiles viool
- individuele les
- duoles
- trioles
Alle leeftijden, van beginner t/m gevorderde, strijkorkest
Docenten:
- Maria Lewanski
- Sidonie Riha
- Judith Heeren
- Andrea Gelcich
- Loes Wiea Dooren
